کسب‌وکار سوپرمارکت و چالش‌های بازار ارز
تلاطم بازار ارز چه نقشی در آینده کسب‌وکار سوپرمارکت‌ها خواهد گذاشت؟
بسیاری از فعالان اقتصادی مایل‌اند که به مسائل اقتصادی اشراف داشته باشند و بتوانند برنامه‌های خود را بر تحلیل‌های دقیق اقتصادی استوار کنند. اما اقتصاد علم پیچیده ایست و معمولاً فهم آن نیازمند تخصص است. در دسترس بودن کسی که بتواند مسائل پیچیده اقتصادی را به زبان ساده بیان کند موهبتی است که کمتر کسی از آن برخوردار است. یکی از مسائل اقتصادی پیچیده روز که محل بحث فراوان قرار گرفته نرخ ارز است. صادق محمدی مدیرمسئول نشریه عقاب در این مقاله سعی کرده است تأثیرات بازار متلاطم ارز بر کسب‌وکار سوپرمارکت‌ها را به سادگی بیان کند. او همچنین توصیه‌هایی نیز برای حل مشکل کسب‌وکار در دوران تورم نرخ ارز ارائه داده است.
محیط اقتصادی و سیاسی ایران همیشه عرصه بروز چالش‌ها و وقایعی بوده که ذهن جمعیت بزرگی از جامعه را درگیر کرده است. جالب اینجاست که از این جمعیت بسیار زیاد معمولاً اندک کسانی هستند که به‌درستی از ماهیت آنچه رخ داده و تأثیر آن بر زندگی خود اطلاع داشته باشند. نمونه‌های اخیر چنین ادعایی را می‌توان در تحریم‌های اتمی، رکود اقتصادی و برجام دید. این سه نمونه اگرچه بخش زیادی از بحث‌های روزانه را به خود اختصاص داده بود اما حتی دریان صاحبان کسب‌وکار هم کمتر کسی پیدا می‌شد که ارزیابی دقیقی از آن‌ها ارائه دهد. نمونه اخیر در بازار پرتلاطم ایران نرخ ارز است. مطمئناً بسیاری از ما در مورد نرخ ارز و دلیل رشد آن فکر کرده این؛ اما به‌راستی این تورم چه تأثیری بر کسب‌وکار ما خواهد گذاشت؟ چه راهکارهایی برای در امان ماندن از آن می‌توان در پیش گرفت؟ در این مقاله کوتاه سعی شده با تکیه بر آمار به‌دست‌آمده توسط تیم تحقیقاتی دکتر محمدحسین ادیب استاد دانشگاه اقتصاد و نظرات او، به این دست سؤالات پاسخ داده، وضعیت موجود تحلیل شده و در پایان نیز راهکارهایی برای برون‌رفت از بحران ارائه گردد.
اطلاعات به‌دست‌آمده توسط تیم تحقیقاتی دکتر محمدحسین ادیب به‌قرار ذیل است:
- هفتاد درصد از مغازه‌ها اجاره ایست و به‌طور متوسط اجاره معادل ۱۵ درصد از فروش ماهانه است
- عمده‌فروشان ۳۰ درصد از کالای خود را نقدی می‌فروشند و ۷۰ درصد دیگر را به‌طور متوسط چهارماهه
- عمده‌فروشان بابت فروش ۴ ماهه ۱۲ درصد کالا را گران‌تر می‌فروشند
رشد نرخ ارز چه تأثیری بر کسب‌وکار ما خواهد گذاشت؟ چه راهکارهایی برای در امان ماندن از آن می‌توان در پیش گرفت؟
نویسندگان تحقیق با توجه به اطلاعات به‌دست‌آمده نتیجه می‌گیرند، «برخی از صاحبان سوپرمارکت‌ها مالک مغازه نیستند و سرمایه در گردش جدی نیز ندارند، لذا این گروه بابت اجاره ۱۵ درصد و بابت هزینه خرید مدتی ۱۲ درصد پرداخت می‌کنند. این دسته تا قبل از افزایش نرخ ارز به‌طور متوسط جنس خود را با ۳۰ درصد سود می‌فروختند که ۲۷ درصد آن را بابت اجاره و بهره پرداخت می‌کردند». اگرچه مشخصاً نمی‌توان میزان سود سوپرمارکت‌ها را تا این حد دقیق و این‌قدر کم ارزیابی کرد اما ارقام نتیجه‌گیری شده تحقیق تا حد زیادی به واقعیت نزدیک هستند. به‌هرروی در چنین وضعیتی و با درصد سود این‌چنینی بسیاری از صاحبان سوپرمارکت توانسته‌اند به کار خود ادامه دهند و در عرصه رقابت بمانند، اما تغییرات اخیر نرخ ارز شرایط را نیز تغییر داده است
متوسط قیمت دلار در سال ۹۴، ۳۴۵۰ و در سال ۹۵، ۳۶۴۴ تومان بوده است. در سال 96 و فروردین سال 97 افزایش نرخ ارز به میزان ۴۸ درصد نسبت به معدل سال ۹۵، تعادل‌های بازار را به هم ریخته است. به میزانی که دلار گران شده کالا گران نشده است. قیمت کالاهای با منشأ ارزی و وارداتی، حداقل ۱۵ درصد کمتر از نرخ ارز، افزایش یافته است و سؤال این است که اختلاف ۱۵ درصدی از سود چه کسانی باید کسر شود؟
به‌طور متوسط هزینه حمل دریایی تا ایران ۴ تا ۸ درصد، هزینه‌های گمرکی ۲۱ درصد، سود واردکننده، ۴ تا ۱۲ درصد و سود خرده‌فروش، ۳۰ درصد از هزینه کالا را شامل می‌شود. هزینه حمل و هزینه گمرکی، قابل تغییر نیست لذا فقط سود واردکننده و سود خرده‌فروش است که باید کاهش یابد. خبر بد این است که عمده کاهش ۱۵ درصدی به خرده‌فروش منتقل می‌شود و قاعدتاً تحمل شرایط جدید برای مغازه‌دارانی که صاحب ملک نیستند و سرمایه در گردش برای خرید نقدی ندارند بسیار دشوار خواهد بود. علاوه بر این ممکن و منطقی است که در صورت عدم تعادل نرخ ارز، عمده‌فروشان و سیستم توزیع کلاً از فروش مدت‌دار و شرایطی خودداری کنند. رشد 48 درصدی نرخ ارز با 12 درصد سود افزوده فروش چکی و مدت‌دار قابل جبران نیست. محققان از این اطلاعات نتیجه گرفته‌اند که این اطلاعات نشان می‌دهد که بسیاری از سوپرمارکت‌ها و صاحبان سرمایه‌های خرد از بازار اخراج خواهند شد اما دکتر ادیب سرپرست این تیم تحقیقاتی به‌درستی اذعان دارد که «زهر مسئله در حدی نیست که در نتیجه‌گیری تحقیق آمده است؛ اما به صورت خفیف‌تر روند اخراج سرمایه‌های خرد در بازار به قوت، مشاهده می‌شود و علت آن هم به‌درستی، بالا بودن اجاره املاک تجاری و نرخ بهره است».
اگرچه برخی از اعداد تحلیل باید تعدیل شود و احتمالاً برای هر کسی هزینه‌های دیگری چون حقوق و دستمزد و مالیات به فراخور وضعیت به آن افزوده شود، اما پیام مقاله در کل صحیح است و فعالین اقتصادی با خواندن آن و اصلاح اعداد آن می‌توانند به یک الگو برای ادامه فعالیت دست یابند. هر فعال اقتصادی باید این مقاله را در صنف خود و برای فعالیت خود بازنویسی کند. اعداد بازنویسی شده می‌تواند متفاوت باشد، اما الگوی تصمیم‌گیری جهت ادامه فعالیت، عددگذاری صحیح به جای ارقام موجود در این مقاله است. هر فعال اقتصادی هرماه باید محاسبه کند چقدر اجاره و چه میزان بهره ماهانه به بانک و بازار (عمده‌فروش) پرداخت کرده است و اجاره ماهانه و بهره ماهانه پرداختی چند درصد فروش ماهانه بوده است. اگر در سطح خرده‌فروشی، نسبت بهره و اجاره ماهانه، بیش از ده درصد بود این میزان هزینه، هشداردهنده است. از یاد نبرید که بالا بودن این دو فقره رمز شکست بسیاری از فعالین اقتصادی است.
چطور می‌توان وضعیت موجود را تحمل کرد؟
آنچه مشخص است این که دیگر نمی‌توان صرفاً با تکیه بر شیوه‌های سنتی مسیر کسب را ادامه داد. اصرار بر شیوه‌های کهنه و عدم تطابق با وضعیت‌های جدید دیگر نمی‌تواند پاسخگوی شرایط جدید باشد. در ادامه چند پیشنهاد ارائه شده که اگر باعث بهبود اوضاع نشود، حداقل فرصتی برای ادامه حیاط و گذراندن دوران متلاطم اقتصادی فراهم کرد.
وضعیت خود را به دقت بررسی کنید.
مهم است بدانید که از نظر مالی کجا قرار دارید. چقدر سرمایه دارید؟ چقدر از سرمایه شما در گردش و چقدر ثابت است. در کل باید بدانید که چه دارید و در صورت نیاز چقدر از سرمایه شما می‌تواند نقش پول نقد را بازی کند.
مدیریت مالی دقیق‌تری اعمال کنید.
و به دقت مقادیر سود و هزینه را محاسبه کنید. درصورتی‌که هزینه‌ها در حال افزایش و سود در حال کم شدن است زنگ خطر به صدا در آمده است.
برای به دست آوردن شناخت دقیق از بازار هدف خود همیشه در حال تحقیق باشید.
برای کم کردن از حجم محصولات کم‌مصرف و خواب سرمایه نیاز است که نیازهای منطقه خود را شناسایی کنید. از دیگر فروشگاه‌های اطراف خود تحقیق کنید و ببینید که آن‌ها چه محصولات پرفروشی دارند؟ همچنین لیستی از کالاهایی تهیه کنید که مشتریان جهت آن‌ها درخواست داشته‌اند اما شما موجود نداشته‌اید. در نهایت نیز داده‌های فروش خود را در ماه‌های مختلف تحلیل کنید و برای سفارش موردنیاز آینده خود برنامه‌ریزی و زمان‌بندی داشته باشید.
سیستم انبارداری خود را بروز کنید.
به دلیل اهمیت یافتن سرمایه و نقش آن در کاهش بهره پرداختی، باید با یک سیستم انبارداری دقیق ورودی‌ها و خروجی‌ها را کنترل کرد. از این طریق می‌توان سفارش‌های دقیق‌تر و به‌اندازه‌ای داشت و مطمئن شد که کالا کمترین زمان خواب را پشت سر خواهد گذاشت. از یاد نبرید که هرماه تأخیر تسویه‌حساب معمولاً سه درصد از سود خواهد کاست.
از هزینه‌ها بکاهید.
شاید مجبور شوید نیروی انسانی را تعدیل نمایید و یا شاید برای کاهش مصرف انرژی برنامه‌هایی داشته باشید. درهرصورت این به عهده شماست که راه صرفه‌جویی را پیدا کنید.
روش‌های فروش کم‌هزینه‌تر و بیشتر را کشف کنید.
می‌توانید به فروش اینترنتی و تلفنی روی آورید. یا حتی با اپلیکیشن های که در این زمینه فعالیت می‌کنند همکاری نمایید
از روش‌های بازاریابی و تبلیغات فروشگاه‌ها و بنگاه‌های اقتصادی کوچک بهره ببرید.
بازاریابی و تبلیغات خاص کسب‌وکارهای بزرگ نیست و همچنین همیشه نیاز به هزینه‌های گزاف ندارد. با کمترین هزینه‌ها و با تکیه بر ظرفیت‌های محلی و امکانات رایگان فضای مجازی می‌توانید تبلیغات ویژه خود را داشته باشید و طرح‌های بازاریابی مؤثری پیاده کنید. به یاد داشته باشید که گردش مالی بالا برای شما سودآور است و حتی اگر کمترین سود مستقیم را از این گردش مالی ببرید، به دلیل تسویه به‌موقع حساب‌ها سود کسب خواهید کرد.
پایان سخن آنکه بازار همیشه متغیر بوده است. هیچ کاسب واقع‌بینی انتظار ندارد که همیشه در محیطی آرام و آسوده کار کند، همان‌گونه که هیچ ناخدای کارکشته‌ای همیشه از دریا انتظار تلاطم را ندارد. مهم این است که برای وضعیت‌های دشوار برنامه‌ای مشخص داشته باشید. آگاهی از وضعیت حال و پیش‌بینی نسبتاً دقیق از آینده می‌تواند به شما در سلامت گذشتن از روزهای سخت یاری رساند. وضعیت کنونی بازار ارز در ایران نیز یکی از موانعی است که در مسیر موفقیت شما قرار گرفته و معلوم نیست که در آینده چه پیش خواهد آمد. اطلاعات سرمایه است و بخصوص برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط به دلیل اینکه سرمایه ملموس و ریالی کمی دارند، بخش بزرگ‌تری از سرمایه است. پس مهم است اطلاعات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی خود را بروز کنید. دور از حقیقت نیست اگر ادعا کنیم کسی که بدون این دست اطلاعات فعالیت اقتصادی هر چند کوچکی هم داشته باشد، همچون کوری است که قایقی را هدایت می‌کند. بینش کلان نسبت به محیط راهنمای شما در رسیدن به مقصد و گذشتن از روزهای سخت خواهد بود. به دست آوردن چنین بینشی دشوار نیست و می‌توان با مراجعه به سایت‌های معتبر تا حد زیادی نسبت به وضعیت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی روز آگاهی نسبتاً کافی را به دست آورد.
